Ham madde fiyatlarına %150’nin üzerinde zam yapan petrokimya şirketlerine karşı “Alımı Durduralım” çağrısı yapan PAGEV Başkanı Eroğlu: “Boykotumuzla ortalama yüzde 15 gerileyen ham madde fiyatlarıyla, kartelin kasasına girecek 180 milyon dolar üreticilerimizin cebinde kaldı.”
OPEC benzeri kartel yapıya sahip olan petrokimya şirketlerinin, arzı çeşitli bahanelerle kısıp ham madde fiyatlarının dolar bazında ortalama %150’den fazla zamlanmasına karşı üreticilerden gelen “boykot” kararı sonuç getirdi. Spekülatif fiyat artışını engellemek amacıyla plastik üreticilerine, “Ham madde Alımını Durduralım” çağrısı yapan PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, yurt içi ham madde piyasasındaki alımların durma noktasına geldiğini söylüyor.
Rakamlara baktıklarında kartele yönelik boykot çağrısına, firmaların disiplin ve özveri ile geniş katılımını gözlemlediklerini belirten Eroğlu, “Boykota başladığımız Mart’ın ikinci yarısı sonrası ham madde fiyatları kısa sürede geriledi. Türkiye’nin aylık plastik ham madde kullanımının ortalama 600 bin ton olduğunu göz önüne aldığımızda ortaya çıkan yüzde 15’lik fiyat düşüşünün, aylık karşılığı 180 milyon dolar. Özetle fiyatlardaki düşüşten kaynaklanan 180 milyon dolar, kartelin kasasına gireceğine üreticilerimizin cebinde kalmış oldu. Fiyatlar hâlâ düşmeye devam etmekle birlikte geçen hafta başı itibarıyla yurt içi ham madde piyasasındaki düşüşler aşağıdaki tabloda veriliyor:
| Ham Madde Tipi | HIPS | PPBC | PP | GPPS | PET | AYPE | YYPE | PVCS67 |
| Boykot Sonrası Yurt içi Fiyat Düşüşü | -26% | -24% | -18% | -10% | -10% | -8% | -12% | -8% |
Fiyatlar daha da çakılacak
Plastik ham maddede dünyadaki en büyük ithalatçı olan Çin ve Türk plastik üreticileri, kartel zamlarına karşı ortak akılla hareket edip boykot kararı aldı. 20 Nisan tarihli basın toplantısında Çin Sanayi Bakanlığı Yetkilisi Huang Libin, emtia fiyatlarının uzun vadeli artışlar görmeyeceğini ve piyasada panik alımların ve stoklamanın önüne geçileceğini açıklayarak Çin devletinin de spekülatif fiyat balonun söndürülmesinde aktif duruş sergileyeceğini ortaya koydu. Nitekim Haziran’dan itibaren dünyanın en büyük ham madde
ithalatçısı Çin’de yeni petrokimya tesisleri üretime başlayacak ve Çin’in birçok ham madde türünde ithalatı çok büyük oranda düşecek. Örneğin polipropilen ithalatının yüzde 57 düşmesi bekleniyor. Dünya talebinde yüzde 6’lık artış olacağı senaryosu altında Çin’de yeni polipropilen üreten petrokimya tesislerinin devreye girmesiyle, bu ülkeye ihracat yapan Güney Kore, Singapur, Tayvan, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Tayland, Hindistan, Japonya, Vietnam ve Malezya’nın elinde ciddi miktarda arz fazlası polipropilen oluşacak. Bu durum diğer birçok ham madde türü içinde geçerli, yani Haziran ayından itibaren ham madde bollaşacak ve böylece dünyada fiyatlar düşmeyecek, deyim yerindeyse adeta çakılacak.
Ham madde zammı enflasyonu da tetikledi
Gıda ambalajından plastik ipliklerle dokunan kıyafetlere, temizlik malzemeleri ambalajından ayakkabıya, içecek şişelerinden mutfak eşyalarına, inşaattan medikal sektörüne ve beyaz eşyaya kadar birçok alanda tüketicilerin hayatına direkt etki eden plastik ürünlerin, ham maddedeki fiyat artışlarına bağlı olarak zamlandığını hatırlatan Eroğlu şöyle devam ediyor: “0,5 litrelik PET su şişede maliyetin %80’i şişenin kendisidir, çarşı/pazarda satılan kıyafetlerin maliyetinin %20’si dokundukları plastik ipliğin fiyatıdır, ayakkabı maliyetinin %25’ini yine plastik taban/kaplama maliyeti oluşturur. Dar gelirli vatandaşın ana öğün yemeği makarnanın fabrika çıkış maliyetinin %16’sını da yine plastik ambalaj oluşturuyor. Öncelikle üreticilerimizi olumsuz etkileyen zamlar, sonraki adımda tüketiciye zam olarak yansıyor. Üretim, istihdam ve ihracatı zorlayan zamlar özellikle dar gelirli tüketiciyi enflasyon üzerinden vuruyor. Nitekim kartelin, ham madde fiyatlarındaki %150’lik zammının, enflasyonu tetikleyeceğine dair uyarımız maalesef gerçekleşti. Enflasyon 20 ayın zirvesine tırmandı. TÜFE %16.19, ÜFE %31,20’ye kadar yükseldi. ÜFE’deki artışın baş aktörlerinden birinin plastik ham maddeye petrokimya kartelinin yaptığı zamlar olduğunu görüyoruz.”
Boykot sürecek
Boykot sürecinin gelişimini anlatan Eroğlu, boykot sürecini şöyle özetliyor: “İlk olarak 3 Mart’ta düzenlediğimiz ‘PAGEV Ham Madde Fiyat Artışlarına Çözüm Toplantısı’nda, Çinli plastik üreticileriyle boykot için görüşmeler yaptığımızı duyurduk. Ardından 15 Mart’ta Çin, kendi yarıyıl tatilinden döndü ve 20 Martta PAGEV Genel Kurulu’nda oy birliğiyle boykotun kabulü gerçekleşerek yürürlüğe girdi.” Elzem olmadıkça ham madde almayarak boykotu Haziran ayına kadar devam edeceklerini belirten Eroğlu, %15’lik düşüşü önemsediklerini ancak %150 artan fiyatlara göre henüz işin başında olduklarını belirterek, “Astronomik zamlardan dolayı zora girip şalter kapatmak zorunda kalmış firmalarımız fiyatların düşüşe geçmesiyle umutlandı. Boykota özveriyle devam edeceğiz ve yakında zamlardan dolayı şalter indirmiş KOBİ’lerimizi tekrar üretime döndüreceğiz. “Ham madde Güç Birliği Platformu” üzerinden attığımız adımlarda sonuç almaya başladık” diyor.
Koruma önlemleri
Eroğlu, “Sanayiciler olarak bu mücadeleyi verirken, PETKİM’in ham maddeyi sadece iç piyasaya yönlendirerek, ihracatı durdurması ve yurt içi piyasadaki arz sıkışıklığını azaltma yönünde katkı vermesini istedik” diyor ve ekliyor: “Hazine Bakan Yardımcımızın huzurunda bir araya geldiğimiz PETKİM yönetimi, polietilen üretimlerinin dörtte birini yani yüzde 25’ini ihraç ettiklerini, bunu da yurt içi satış fiyatlarının altında yaptıklarını ifade ettiler. Toplantı sonrasında kamuoyuna ihracatı azaltacaklarını açıkladılar ama biz bu açıklamayı da yeterli bulmadık. PETKİM’in daha şeffaf şekilde rakam paylaşmasını istedik. Ham maddelerin ithalatında uygulanan referans fiyat, gözetim, anti damping gibi vergi ve koruma önlemlerinin sıfırlanmasını istedik ki bunun için de Ticaret ve Sanayi Bakanlıklarımızla görüşmeler yaptık. Özellikle PETKİM’in, ‘Orta Doğu’dan düşük fiyatlı ham madde Türkiye’ye girmesin’ diye açtığı anti damping soruşturmasının, plastik sektörünün içinde bulunduğu şartlar göz önüne alınarak, kabul edilmemesini talep ettik. Süreç boyunca düzenli görüşmeler yaptığımız Ticaret Bakan Yardımcımız, somut çözümler konusunda ilerlediklerini belirttiler ki bunu acilen bekliyoruz.”
Dünyada ses getirdi
Amerika, Avrupa, Çin ve Orta Doğu’daki pek çok ülkenin medyası ve önemli kuruluşları Türkiye’de ham madde zamlarına verilen tepkiye yer verdiler. Dünyanın önde gelen kredi derecelendirme kuruluşlarından New York Merkezli Standard & Poors kuruluşu Platts ve AB Merkezli Plasteurope’un yanı sıra Avrupa’nın birçok ülkesiyle birlikte Çin, Rusya, Ukrayna, S. Arabistan ve Hindistan’ın medya organları da Türk üreticilerin, ham madde konusundaki duruşunu haberleştirdi. Astronomik fiyat artışlarını önemli sorun olarak nitelendiren analiz ve haberler; Türkiye’deki süreci, “çözüm noktasındaki umut ışığı” olarak yorumladılar. Platts haberinde Türkiye’nin, plastik sektöründe dünya ölçeğindeki büyüklüğüne vurgu yaparken, “Türkiye, plastik sektöründe en büyük ham madde alıcılardan biri olmasının yanında, ham madde fiyatlarında öncü durumdaki ülkelerden biri” ifadesine de yer verildi. Diğer haberlerde ise PAGEV Başkanı Eroğlu’nun “Türkiye, dünyanın en büyük 6., Avrupa’nın ise Almanya’dan sonra büyük 2. plastik mamul üreticisi. Gücümüzün farkındayız ve bir avuç petrokimya karteline karşı üreticilerimizin ekmeğine sahip çıkarken, ülkemizin enflasyonla fakirleşmesine razı olmayacağız” şeklindeki ifadelerine dikkat çekildi.
